ΕΠΙΔΡΆΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΛΚΟΟΛ ΣΤΟΝ ΕΜΒΡΥΙΚΟ ΕΓΚΕΦΑΛΟ. ΒΡΑΧΕΊΑ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΠΑΘΟΦΥΣΙΟΛΟΓΙΚΏΝ ΜΗΧΑΝΙΣΜΏΝ ΚΑΙ ΑΝΑΤΟΜΙΚΏΝ ΒΛΑΒΏΝ

Περίληψη

Το αλκοόλ είναι ουσία με ευρεία διάδοση και οι διαταραχές της χρήσης του αποτελούν σημαντικό πρόβλημα υγείας με πολλαπλές αρνητικές επιδράσεις. Μία από αυτές, που δεν έχει τύχει της ανάλογης προσοχής, είναι η τοξική του δράση στο αναπτυσσόμενο έμβρυο. Η αιθανόλη είναι γνωστό τερατογόνο που διαπενά τον πλακούντα και προκαλεί διάχυτες δομικές και λειτουργικές βλάβες στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο.
Το φάσμα των διαταραχών που μπορεί να προκαλέσει η προγεννητική έκθεση στο αλκοόλ είναι γνωστό ως
φάσμα των διαταραχών του εμβρυικού αλκοολικού συνδρόμου.
Καθώς η χορήγηση αιθανόλης σε εγκύους, προκειμένου να διαπιστωθεί η τερατογενετική της δράση,
αντιβαίνει τους κανόνες ιατρικής ηθικής και δεοντολογίας, τα πειραματικά μοντέλα είναι πολύ χρήσιμα στην
κατανόηση αυτής της δράσης. Η χρήση των ζωικών μοντέλων παρουσιάζει κάποια προβλήματα όσον αφορά
τη συσχέτιση με τις αντίστοιχες βλάβες στους ανθρώπους (π.χ., χρονική διάρκεια των σταδίων εμβρυολογικής
ανάπτυξης και διαφορετικός ρυθμός μεταβολισμού του αλκοόλ), αλλά καλά σχεδιασμένα ζωικά μοντέλα
μπορούν να παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες όπως, ποια ποσότητα αλκοόλ είναι επιβλαβής, ποιες είναι οι
νευροαναπτυξιακές περίοδοι που ο εγκέφαλος είναι περισσότερο ευάλωτος και ποιοι είναι οι υποκείμενοι
μηχανισμοί των βλαβών.
Έχει βρεθεί ότι το αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει πρακτικά όλο τον εγκέφαλο: οι δράσεις του σχετίζονται με
τον σχηματισμό της νευρικής ακρολοφίας, τη διαφοροποίηση στο κεντρικό νευρικό σύστημα και τη νευρωνική μετανάστευση, τη μυελίνωση, τη συναπτογένεση και τη γλοιογένεση. Από τις ανατομικές δομές φαίνεται
να επηρεάζονται ιδιαίτερα το μεσολόβιο, ο ιππόκαμπος και η παρεγκεφαλίδα.
Περιγράφουμε αρχικά τους παθοφυσιολογικούς και βιοχημικούς μηχανισμούς διά των οποίων το αλκοόλ
ασκεί τις τοξικές του δράσεις στον εμβρυικό εγκέφαλο. Κατόπιν, αναφερόμαστε στις δομικές μεταβολές που
επέρχονται στον εγκέφαλο συνεπεία αυτών των τοξικών δράσεων, έτσι όπως έχουν παρατηρηθεί σε πειραματικά μοντέλα.