Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΗΣ ΣΩΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΚΗΣΗΣ ΣΤΙΣ ΨΥΧΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΕΣ: ΟΦΕΛΗ ΚΑΙ ΝΕΥΡΟΒΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ

Περίληψη

Υπάρχουν σύγχρονες βιβλιογραφικές έρευνες που τεκμηριώνουν τη χρήση της σωματικής άσκησης στην
ολιστική θεραπεία των ψυχικών διαταραχών, και έχουν δείξει ότι η μακροχρόνια σωματική άσκηση επιφέρει
πολλαπλά οφέλη στα άτομα με ψυχικές διαταραχές ενώ ταυτόχρονα βελτιώνει τις νοητικές λειτουργίες και τη
γενικότερη λειτουργικότητά τους μέσω ορισμένων νευροβιολογικών μηχανισμών.
Σκοπός της παρούσας βιβλιογραφικής ανασκόπησης είναι η μελέτη της τρέχουσας διεθνούς βιβλιογραφίας
σχετικά με την επίδραση της άσκησης στους ασθενείς με ψυχικές διαταραχές και η αποσαφήνιση των οφελών
που προκύπτουν από τη συμμετοχή σε προγράμματα άσκησης καθώς και των νευροβιολογικών μηχανισμών
μέσω των οποίων επιτυγχάνονται αυτά τα οφέλη.
Από τη μελέτη κλινικών ερευνών και ανασκοπήσεων προκύπτει ότι η μακροχρόνια σωματική άσκηση επιφέρει σωματικά, ψυχολογικά και κοινωνικά οφέλη στα άτομα με ψυχικές διαταραχές. Τα σωματικά οφέλη,
μεταξύ άλλων, περιλαμβάνουν τη μεγαλύτερη αντίσταση του οργανισμού στις ασθένειες, τον έλεγχο του
βάρους και της παχυσαρκίας, λιγότερη κούραση και περισσότερη αντοχή, ελαστικότητα των μυών, προστασία
και πρόληψη ασθενειών που αφορούν την καρδιακή λειτουργία καθώς και πρόληψη ανάπτυξης υπέρτασης,
οστεοπόρωσης και διαβήτη τύπου 2. Επιπλέον, έρευνες αναφέρουν ότι η συχνή σωματική άσκηση αυξάνει
το προσδόκιμο ζωής. Στα ψυχολογικά οφέλη συγκαταλέγονται η ψυχική ευεξία, η ευχαρίστηση, η καλύτερη
αυτοσυγκέντρωση, η αυτοπεποίθηση, η καλύτερη πνευματική απόδοση, η μείωση του άγχους και της κατάθλιψης και τελικά η καλύτερη ποιότητα ζωής. Παράλληλα, στα κοινωνικά οφέλη ανήκουν οι καλές σχέσεις και
οι θετικές στάσεις προς τους άλλους, οι παρέες και η ανάπτυξη κοινωνικών σχέσεων, η καλύτερη διάθεση για
ομαδική δουλειά και συνεργασία και η αποτροπή αντικοινωνικών συμπεριφορών. Όλα αυτά τα οφέλη λαμβάνουν χώρα με τη μεσολάβηση νευροβιολογικών μηχανισμών. Οι επικρατέστεροι νευροβιολογικοί μηχανισμοί οι οποίοι αναφέρονται στην βιβλιογραφία και ως «υποθέσεις», είναι έξι και σχετίζονται με τη λειτουργία
των ενδορφινών, των μονοαμινών, της θερμογένεσης, του άξονα υποθαλάμου-υπόφυσης-επινεφριδίων, των
μιτοχονδρίων και του μηχανιστικού στόχου της ραπαμυκίνης. Μέσω των νευροβιολογικών αυτών μηχανισμών
προάγεται η λειτουργία των συνάψεων, της νευρογένεσης και η αγγειογένεση.
Η βιβλιογραφία τονίζει ότι η επιτυχία ή η αποτυχία ενός προγράμματος άσκησης για άτομα με ψυχικές
διαταραχές εξαρτάται από διάφορους παράγοντες όπως ο τύπος, η ένταση, η συχνότητα και η διάρκεια της
άσκησης, η ηλικία και η φυσική κατάσταση του ασθενούς, η μακροχρόνια δέσμευση και το αν γίνεται ατομικά
ή ομαδικά. Προτείνεται η δημιουργία αμιγών ομάδων ψυχικών διαταραχών, με αρκετούς συμμετέχοντες, οι
οποίες θα ακολουθήσουν μακροχρόνια προγράμματα σωματικής άσκησης με μέτρια προς υψηλή ένταση (60-
85% VO2max), ικανή διάρκεια (τουλάχιστον 6 μήνες) και συχνότητα (4-5 φορές/εβδομάδα) για την ανάπτυξη
όλων των οφέλιμων προσαρμογών. Τα προγράμματα αυτά πρέπει να σχεδιάζονται, να επιβλέπονται και να
καθοδηγούνται από εξειδικευμένους εκπαιδευτικούς ειδικής φυσικής αγωγής με εμπειρία στα κλινικά χαρακτηριστικά αυτών των ασθενών.