Νευρολογικές εκδηλώσεις νόσου Fabry

Περίληψη

Η νόσος Fabry είναι µία πολυσυστηµατική νόσος που κληρονοµείται µε φυλοσύνδετο χαρακτήρα και ανήκει
στις σφιγγολιπιδώσεις που αποτελούν υπο-οµάδα των αθροιστικών λυσοσωµιακών νοσηµάτων. Χαρακτηρίζεται από ολική ή µερική ανεπάρκεια τoυ ενζύµου α-γαλακτοσιδάση Α (α-Gal A) και φαινοτυπική ετερογένεια, µε διαφορετική ηλικία έναρξης, βαρύτητα και λανθάνοντα χρόνο διάγνωσης ανάµεσα στους ασθενείς.
Οι κύριες κλινικές εκδηλώσεις αφορούν: 1. το περιφερικό νευρικό σύστηµα (νευροπαθητικό άλγος – επώδυνη νευροπάθεια, διαταραχές αυτονόµου νευρικού συστήµατος, διαταραχές αντίληψης θερµού-ψυχρού, αξονική πολυνευροπάθεια, σύνδροµο καρπιαίου σωλήνα), 2. το κεντρικό νευρικό σύστηµα (αγγειακά εγκεφαλικά επεισόδια - ΑΕΕ, κατάθλιψη, επιληπτικές κρίσεις), 3. το καρδιαγγειακό σύστηµα (µε προσβολή του µυοκαρδίου, του συστήµατος αγωγής και των βαλβίδων), 4. τα ουροποιητικό σύστηµα (λευκωµατουρία και νεφρική ανεπάρκεια), 5. το σύστηµα των αισθητηρίων οργάων µε τη συµµετοχή των οφθαλµών (θολερότητα
κερατοειδούς, εκτασία αγγείων του αµφιβληστροειδούς, υποκάψιος καταρράκτης), 6. το δέρµα (αγγειοκερατώµατα, τελεαγγειεκτασίες, λεµφοίδηµα) και 7. τα ώτα (νευροαισθητηριακή έκπτωση της ακουστικής οξύτητας, εµβοές, ίλιγγος). Η διάγνωση µπορεί να καθυστερήσει ακόµη και έως 20 έτη, αφενός λόγω της σπανιότητας της ασθένειας και αφετέρου λόγω των λανθασµένων διαγνώσεων στην παιδική ηλικία. Στους ηµιζυγώτες άνδρες (παρουσία µετάλλαξης του γονιδίου GLA στο µοναδικό X χρωµόσωµα των ανδρών) η µέτρηση
της δραστηριότητας της a-Gal A στον ορό ή στα περιφερικά λευκά αιµοσφαίρια είναι παθογνωµονική για τη
διάγνωση της νόσου, αλλά στις γυναίκες ετεροζυγώτες υποχρεωτικά πρέπει γίνεται έλεγχος DNA προκειµένου να καθορισθεί η παθογόνος µετάλλαξη. Η απεικόνιση του εγκεφαλικού παρεγχύµατος µε µαγνητική τοµογραφία εγκεφάλου µπορεί επίσης να βοηθήσει στη διάγνωση λόγω των χαρακτηριστικών νευροαπεικονιστικών ευρηµάτων (σηµείο του «προσκεφαλαίου» στις ακολουθίες Τ1), ενώ η µαγνητική αγγειογραφία µπορεί να αναδείξει δολιχοεκτασία και οφιοειδείς σχηµατισµούς των αγγείων του εγκεφάλου (κυρίως του σπονδυλοβασικού συστήµατος) µε µεγάλη ευαισθησία. Το προσδόκιµο επιβίωσης πριν την εφαρµογή της ενζυµικής θεραπείας υποκατάστασης (ΕΘΥ) και την µεταµόσχευση νεφρού ήταν 41-50 έτη. Οι διαθέσιµες ΕΘΥ
φαίνονται να είναι ασφαλείς και να καθυστερούν τις καρδιολογικές εκδηλώσεις, να βελτιώνουν τη νεφρική
λειτουργία, τις δερµατικές βλάβες και τα συµπτώµατα της περιφερικής νευροπάθειας. Τέλος, παρόλο που η
αποτελεσµατικότητα της ΕΘΥ δεν έχει τεκµηριωθεί στην πρόληψη των ΑΕΕ, η ΕΘΥ καθυστερεί ή προλαµβάνει τις καρδιακές και νεφρικές επιπλοκές της νόσου, που αποτελούν ανεξάρτητους παράγοντες κινδύνου εκδήλωσης πρωτοεµφανιζόµενου ή υποτροπιάζοντος ΑΕΕ. Κατά συνέπεια η χορήγηση ΕΘΥ συνιστάται στους
ασθενείς µε νόσο Fabry και ΑΕΕ στα πλαίσια δευτερογενούς πρόληψης.